24 Ιαν Η ΑΞΙΩΣΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ ΣΤΑ ΑΠΟΚΤΗΜΑΤΑ
Ένα ζήτημα που ταλανίζει όσους βρίσκονται σε διαδικασία διαζυγίου είναι ο τρόπος ρύθμισης των περιουσιακών τους σχέσεων μετά την λύση του γάμου τους, ιδίως σε ό,τι αφορά τα περιουσιακά στοιχεία που αποκτήθηκαν κατά την διάρκεια του γάμου. Με το άρθρο 1400 του Αστικού Κώδικα, ο νομοθέτης δίνει τη δυνατότητα στους συζύγους να διεκδικήσουν συμμετοχή στα αποκτήματα, δηλαδή στα περιουσιακά στοιχεία που αποκτήθηκαν μετά την τέλεση του γάμου στο όνομα του ενός συζύγου.
Προϋποθέσεις της αξίωσης συμμετοχής στα αποκτήματα είναι: α) Να έχει λυθεί ή να έχει ακυρωθεί ο γάμος ή να έχουν συμπληρωθεί τουλάχιστον τρία χρόνια διάστασης των συζύγων, β) Να υπάρχει επαύξηση, κατά τη διάρκεια του γάμου, της περιουσίας του ενός συζύγου και γ) να υπάρχει συμβολή του άλλου συζύγου στην περιουσιακή επαύξηση. Οι προϋποθέσεις αυτές πρέπει να συντρέχουν σωρευτικά και εφόσον αυτό συμβεί ο δικαιούχος σύζυγος μπορεί να επιδιώξει την απόδοση της συμβολής του, είτε με την επίκληση του κριτηρίου του 1/3 είτε με πραγματικό υπολογισμό της συμβολής του στην επαύξηση της περιουσίας του άλλου συζύγου.
Η αξίωση είναι μία απαίτηση χρηματική, ωστόσο ο νόμος δεν περιορίζεται μόνο σε χρήματα, αλλά δίνει τη δυνατότητα να απαιτήσει την παράδοση αυτούσιων πραγμάτων, τα οποία αποτελούν μέρος της αύξησης.
Ωστόσο, πέραν των προϋποθέσεων και των βασικών θέσεων, υπάρχουν και κωλύματα που απαγορεύουν την άσκηση του δικαιώματος. Έτσι, δεν μπορούν να ασκήσουν την αξίωση συμμετοχής στα αποκτήματα οι κληρονόμοι του συζύγου που πέθανε και που θα ζητούσε ο ίδιος ενόσω βρισκόταν στη ζωή. Με λίγα λόγια, η αξίωση στα αποκτήματα δεν κληρονομείται ούτε και εκχωρείται (άρθρο 1401 εδάφιο α’ και β΄). Επίσης, απαγορεύεται οποιαδήποτε προηγούμενη συμφωνία μεταξύ των συζύγων για παραίτηση από το δικαίωμα στη συμμετοχή στα αποκτήματα.
Ο θεσμός της αξίωσης συμμετοχής στα αποκτήματα αποτελεί έναν τρόπο έκφρασης της αρχής της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών κατά τη διάρκεια της έγγαμης συμβίωσης, αφού στοχεύει στην προστασία του οικονομικά ασθενέστερου συζύγου.